C jaar Advent 4 - Della Robbia en Hans Werkman

Hans Werkman: Witte vrouwen

en

Luca della Robbia: Visitatie

Witte vrouwen, vroom van zinnen,
met hun kindjes diep van binnen,

die op knieën en op voeten
elkaar glanzende begroeten.

Oude vrouw Elisabeth,     
met uw zoontje van gebed,               

springertje in moeders schoot,
kleine doper, tochtgenoot.

Meisje maagd Maria dat
zingen gaat: Magnificat!,

voor de Geest die groeide tot
foetus van de grote God.

Witte vrouwen, droom van binnen,
die zich op het kind bezinnen,          

en nu met verstilde voeten
vol verwachting elkaar groeten.

Vrede ligt op hun gezicht,
vrede van een hemels licht.

Hans Werkman, 21 december 2016

Bij: Luca della Robbia (1400-1482): Visitatie, in de kerk San Giovanni Fuoricivitas, Pistoia, Italië

*******

Hans Werkman is een Nederlandse dichter, schrijver en literair criticus van protestantse signatuur. Hij heeft ook incidenteel geschreven onder de pseudoniemen Johannes Grashuis en Noortje Cox. Hij werd geboren in 1939 te Uithuizermeeden. Hij werkte als onderwijzer bij het basisonderwijs en later als leraar Nederlands bij het middelbaaronderwijs. In 1997 ging hij als leraar met de VUT. Sindsdien werkt hij fulltime als auteur. Vanaf 1 oktober 1974 schreef hij literatuurkritieken voor het Nederlands Dagblad. Vanaf de oprichting in 1983 was hij redacteur van het christelijk literair tijdschrift Woordwerk. Door een fusie ontstond daaruit in 1998 het tijdschrift Liter, waarvan hij tot 2001 redacteur was. In 2004 promoveerde hij aan de Vrije Universiteit bij prof. dr. G.J. Schutte op het proefschrift De haven uitgraven. De wereld van J.K. van Eerbeek, schrijver (Meindert Boss 1898-1937). Hans Werkman publiceerde ongeveer zestig eigen boeken en was daarnaast verantwoordelijk voor de samenstelling en redactie van ongeveer veertig andere boeken.

Luca della Robbia: De visitatie, ca. 1445, geglazuurde klei, 151 x 148 x 60 cm. De San Giovanni Fuorcivitaskerk, Pistoia, Toscane, Italië.

Luca di Simone di Marco della Robbia (1400-1482) werd geboren in Florence en is als jonge man waarschijnlijk bij een goudsmid in de leer geweest. In zijn dertiger jaren maakte de kunstenaar enkele belangrijke opdrachten in marmer, inclusief het oksaal van de kathedraal in Florence. Niemand minder dan Leon Battista Alberti noemde Della Robbia in 1436 een van de vijf meest uitzonderlijke Florentijnse kunstenaars, samen met de architect Brunelleschi, de schilder Masaccio en de beeldhouwers Donatello en Ghiberti. Rond 1440 begon de beeldhouwer de geglazuurde kleisculpturen te maken waar hij zo bekend om staat. Zijn artistieke en commerciële succes met dit medium leidden Luca in 1446 ertoe een werkplaats te vestigen op de Via Guelpha in Florence (destijds aan de rand van de stad om het risico van het uitbreken van brand door de ovens van de werkplaats te verminderen). Zijn neef Andrea della Robbia (1435-1525), achterneef Giovanni della Robbia (1469-1529) en verscheidene andere familieleden hielden de werkplaats draaiende tot 1530, waarna het geheime recept van het glazuur en werkprocedé verloren ging toen de familie uitstierf. Tijdgenoten beschouwden de sculpturen van de werkplaats als zeer innovatief. Een schrijver omschreef ze als ‘figuren van glas of glanzende aarde’. De afgelopen eeuw hebben kunsthistorici over het algemeen hun interesse verloren in de sculpturen van Della Robbia. De huidige prachtige expositie in de VS en de bijbehorende catalogus vertellen ons dat het de hoogste tijd is voor een positieve herwaardering van de meesterwerken van Luca, Andrea en hun werkplaats. Zie ook de beeldmeditatie over dit werk door William Cross.