ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kerk en kunst -> Materiaal voor kerkelijk gebruik
Jesaja 40:25-31, Vliegerwinkel
Van de grond
door José Verheule
In een straat achter de Mozes en Aäron kerk in Amsterdam vind je Joe’s Vliegerwinkel. Het was achterin de middag toen ik er langs kwam. De schemering begon al te vallen en de etalage straalde me tegemoet. Met sterren en vliegers in alle kleuren en formaten. Een uitnodiging om binnen te lopen en er een mee te nemen. Maar wat heb je aan een vlieger als je hem niet oplaat? Niets zo zielloos als een vlieger aan de grond: vleugellam, als een vogel zonder veren.
Zo is het met ons mensen als we geen uitzicht meer zien. Geen uitzicht hebben is het meest verlammende dat een mens kan overkomen. Als de arts je komt vertellen dat er geen kans meer is op genezing. Als je te horen krijgt dat je asielverzoek definitief is afgewezen. In Zaandam, waar ik woon, wordt sinds oktober van dit jaar elke maand een wake gehouden bij de detentieboten die hier in de haven van een kaal en afgelegen industrieterrein liggen. Op die boten worden onder erbarmelijke omstandigheden mensen vastgehouden die niets misdaan hebben, maar waarvan de asielaanvraag is afgewezen. Ze zitten daar in afwachting van hun uitzetting, die niet wil lukken omdat ze geen papieren hebben of het land van herkomst hen niet terug wil nemen. Tijdens de eerste wake, georganiseerd door onze plaatselijke kerk, werd er een brief van een aantal van hen voorgelezen waaruit naar voren kwam dat ze het meest leden onder de uitzichtloosheid: de onzekerheid hoe lang ze hier in deze ellende moesten blijven zitten.
In een zelfde uitzichtloze situatie bevinden zich de mensen tot wie de (tweede) profeet Jesaja zich richt: de Israëlieten in ballingschap in Babel. Het is inmiddels meer dan dertig jaar geleden dat ze zijn weggevoerd uit hun land, nadat daar alles, hun huizen, Jeruzalem en de tempel, is verwoest en een groot deel van hun familie uitgemoord. Sindsdien leiden ze een uitzichtloos, onderdrukt bestaan, ver weg van huis. Ouderen zijn gestorven, jonge mensen oud geworden en de kinderen die zijn geboren hebben niets anders gekend dan dit ellendig bestaan. Geen wonder dat ze het gevoel hebben ‘dat hun recht aan God voorbijgaat,
dat hij hen niet ziet staan’(Jesaja 40:27).
Maar tegenover deze moedeloze tijdsgeest laat Jesaja een heel ander, profetisch, geluid horen. ‘Weet je het niet, heb je het niet gehoord, wil het dan niet tot je doordringen, dat de Here een eeuwig God is, die een weg met jullie gaat en met de hele wereld, van begin tot eind!’ (Jesaja 40:25-28). Gods Geest waait nog altijd, als in den beginne, maar die wind kan geen vat op ons mensen krijgen zolang we niet van de grond komen, laat hij zien. Daarvoor is de kracht van de hoop nodig, verwachting.
‘Want wie de Here verwachten, vatten nieuwe moed, ze komen van de grond met een kracht als van adelaarsvleugels! Ze snellen (door de lucht) zonder uitgeput te raken. Ze wandelen (zweven) zonder af te zien’ (Jesaja 40:31).
Dat is de kracht van de hoop! De wind kan nog zo hard waaien, pas als je de vlieger uit alle macht de lucht ingooit, zoals de lier een zweefvliegtuig met kracht de lucht intrekt, kan de wind eronder komen. Pas als een vogel uit alle macht met zijn vleugels klapwiekt, komt hij van de grond en kan de wind hem meenemen naar grote hoogte. Gedragen door de wind, beelden van de Geest, en omhoog gevoerd door de thermiek is dan het vliegen geen moeite meer. Afwisselend in snelle duikvlucht en dan weer bijna roerloos zwevend blijf je moeiteloos in de lucht. En wat een uitzicht!
Dan kun je, even, verder kijken dan het hier en nu. Je ziet je eigen leven en dat van de mensen om je heen in een groter verband, de weg die God met ons gaat en met de hele wereld. Een weg waarvan hij beloofd heeft dat die niet dood zal lopen.
Mozes, die zijn volk naar het beloofde land leidde, heeft dat land zelf niet bereikt. Maar voor hij stierf, klom hij met de kracht van de hoop omhoog de berg op. En daar nam de Geest van God hem mee en liet hem van bovenaf het hele land zien, van alle kanten. Toen daarna een engel hem kwam zeggen dat zijn tijd gekomen was, zo gaat het verhaal, weigerde Mozes te gaan als niet God zelf hem kwam halen. Toen daalde God neer en sloeg zijn armen om hem heen en nam hem op. Daarom is er van Mozes nooit een graf gevonden.
We stonden bij de detentieboten en het was ontroerend om te zien wat een effect onze aanwezigheid en ons zingen hadden op de mensen achter de tralies. Ze stonden te zwaaien, bonkten tegen de ramen en riepen: ‘freedom!’en ‘dankjewel!’ En wij zwaaiden terug. We zongen: ‘Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft.’
Joe’s Vliegerwinkel, met een beetje fantasie zie je in Joe de afkorting van Jesaja.
En op de deur staat, dat ze er weer zijn: de dromenvangers ….
*******
Foto: Joe’s vliegerwinkel door José Verheule.
José Verheule (Zaandam) is theoloog. Ze is met vervroegd emeritaat na als predikant werkzaam te zijn geweest in de PKN.