ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
Zetstra, Dirk-Jan - door Nina Minnaar
Dirk-Jan Zetstra
door Nina Minnaar
De Groningse kunstenaar Dirk-Jan Zetstra werd geboren in 1984. Na een studie als grafisch vormgever, volgde hij de opleiding Autonome Beeldende Kunst aan Academie Minerva in Groningen. In 2010 studeerde hij hier af en sindsdien is hij in Groningen werkzaam als autonoom kunstenaar. Naast zijn vrije werk maakt hij ook werk in opdracht.
Zetstra houdt zich bezig met het maken van schilderijen. Zijn manier van werken is traditioneel: hij werkt met olieverf op paneel of doek. Bij het schilderen bouwt hij zijn werken laag voor laag op om optische werking en diepte te bereiken. Behalve de werkwijze is ook de stijl van zijn werk traditioneel te noemen. Deze sluit nauw aan bij het caravaggisme van de zeventiende eeuw. Net als de Italiaanse Caravaggio en zijn (internationale) navolgers speelt het contrast tussen licht en donker een belangrijke rol. In de werken is steeds sprake van één lichtbron, die niet is afgebeeld. Dit zorgt ervoor dat de figuren op de schilderijen steeds maar van één kant belicht worden, waardoor er veel schaduwwerking is. Onder andere door het gebruik van weinig heldere kleuren, probeert Zetstra in zijn werk verstilling te bereiken en de figuren op een statische manier weer te geven.
De kunstenaar schildert voornamelijk mensen die bezig zijn met dagelijkse bezigheden, zoals stofzuigen, veters strikken (afbeelding 1), de krant lezen, muziek maken (afbeelding 2 en 3) of een borrel drinken (afbeelding 4). Dit is vergelijkbaar met de zeventiende-eeuwse genrestukken, waarop mensen in dagelijkse situaties werden afgebeeld. De hedendaagse uitwerking van deze situaties maakt de werken, ondanks de klassieke werkwijze en thematiek, eigentijds.
Een essentieel thema in het werk van Zetstra is de vanitasgedachte. Het Latijnse woord vanitas is te vertalen als vergankelijkheid, ijdelheid of leegte, begrippen die in het bijbelboek Prediker veel aan de orde komen. De gedachte dat het aardse leven vergankelijk is en de mens zich daarom moet richten op het eeuwige leven stond centraal in de zogenoemde vanitasschilderijen van de zeventiende eeuw. De vanitas en de tijdelijkheid van het leven werd vaak uitgebeeld met symbolen als de schedel, het bellen blazen of verwelkte bloemen. Zetstra gebruikt deze symbolen minder, maar zet juist de mens centraal om de vanitas uit te beelden. Hij toont het dagelijkse zwoegen van de mens en laat daarbij zien hoe beperkt en tijdelijk het is. Zo staat in Gitaarspeler en Musicerend gezelschap (afbeelding 2 en 3) de vluchtigheid van muziek centraal en gaat Man met borrel (afbeelding 4) in op de tijdelijke roes van de alcohol, het ontvluchten van de werkelijkheid en het vergeten van de vergankelijkheid. Bij de man die zijn veters strikt, gaat het om de munt die onder zijn stoel ligt (afbeelding 1). Zetstra wil hiermee ingaan op de vluchtigheid van bezittingen en rijkdom.
Naast de vanitasschilderijen maakt de kunstenaar ook werken met een oriëntalistische inslag, waarbij hij de Bijbel als uitgangspunt neemt. Een voorbeeld hiervan is Man met boog, waarbij de beschouwer de ruimte krijgt om te fantaseren en het werk op eigen manier te interpreteren (afbeelding 5).
Het is duidelijk dat het werk van Zetstra meerdere lagen heeft. De moraliserende betekenis waar veel van de werken op gebaseerd zijn, zal niet voor elke beschouwer meteen duidelijk zijn. De gereformeerde achtergrond van de kunstenaar is op het eerste gezicht dan ook niet te zien, terwijl deze een grote rol speelt in de betekenis van de werken. Zetstra haalt zowel qua stijl en werkwijze als thematiek inspiratie uit de kunstgeschiedenis.
Het werk van Dirk-Jan Zetstra is de laatste jaren veel tentoongesteld, met name bij galeries in Groningen en Friesland. In 2012 en 2013 was zijn werk ook op andere plaatsen te zien, onder andere op de kunstbeurs Realisme13, de Affordable Art Fair Amsterdam en de Affordable Art Fair in Brussel. In 2012 is er in Dagblad van het Noorden een uitgebreid interview met de kunstenaar gepubliceerd. Meer informatie over de Dirk-Jan Zetstra en zijn werk is te vinden op www.dirkjanzetstra.nl.
Fluitspeelster, 55 x 65 cm, olieverf op doek. Als er één ding tijdelijk is, dan zijn dat wel de klanken van muziek. Wanneer een muziekinstrument bespeeld wordt, hetzij een gitaar, fluit of ander instrument, komt er leven in. Maar wanneer het niet meer bespeeld wordt, is het alsof de muziek nooit heeft geklonken. De vanitasgedachte, de vluchtigheid van het leven, staat hier dus centraal.