Nederland: De Hofstad in Apeldoorn

 Jan Borkent: De Hofstad in Apeldoorn

Een stad op een berg

door Jan Borkent

Het ontwerp voor dit kerkgebouw is het resultaat van een prijsvraag, die werd gehouden onder vier architecten. Als uitgangspunt voor het ontwerp heb ik destijds de bijbeltekst uit Matteüs 5:14 genomen: ‘Een stad die op een berg ligt kan niet verborgen blijven.’

Als je buiten staat, valt op dat de benedenverdieping uit glazen wanden en een donkere stenen muur bestaat – symbool voor een stadsmuur, maar ook voor doorzichtigheid en licht dat naar buiten straalt. De bovenverdieping bestaat uit losse onderdelen, uit witte dozen die doen denken aan een stad op een berghelling in Israël. In deze ruimten zijn vergaderzalen, een jeugdruimte en het kerkelijk bureau ondergebracht.

Boven de kerkzaal bestaat de opbouw uit transparante gekleurde wanden. Als het buiten donker is en binnen brandt het kunstlicht, is dat een prachtig gezicht dat doet denken aan gebrandschilderde ramen in een kathedraal. Je kunt er een verwijzing naar het eerste gedeelte van Matteüs 5:14 in zien: ‘Gij zijt het licht der wereld.’ Overdag werken de kleuren omgekeerd en is het juist van binnen een kleurig geheel. Het licht stroomt dan van buiten naar binnen.

Als we naar binnen gaan, zien we dat de ingang wordt omsloten door zaalruimten. Hierdoor heb je het gevoel geleidelijk van buiten naar binnen te komen. Eenmaal binnen kom je in een ontmoetingsruimte van twee verdiepingen hoog. Even omhoogkijkend valt direct de koepel op, die beschilderd is met een motief gebaseerd op Matteüs 5:14.

De koepel is een oud christelijk symbool voor het alomvattende van God en voor zijn bescherming van heel zijn schepping. Vanaf het moment dat de christelijke godsdienst in de 4e eeuw ‘bovengronds’ mocht komen en staatgodsdienst werd, werden vele kerken van een koepel voorzien. De meest bekende uit die tijd is die in de Aya Sophia in het huidige Istanboel, nu moskee, maar vroeger een kerk. Ook de Sint Pieter in Rome heeft een majestueuze koepel. De voorstelling aan de binnenkant van de koepel van de Hofstad is ontworpen en geschilderd door de Apeldoornse kunstenaar Cees Flokstra.

Vervolgens gaan we naar de kerkzaal. Licht en ruimte vallen daar op. Flokstra heeft voor deze ruimte de motieven van de glazen wanden en het rozetraam ontworpen. Bij het rozetvenster liet hij zich inspireren door Matteüs 3:16-17, waar het gaat over de doop van Jezus. In de glazen wanden zijn kleuren verwerkt. Blauw staat voor het mannelijke, roze voor het vrouwelijke en groen voor het kinderlijke: een ruimte voor iedereen en voor alle generaties. Het groen is teer als een uitgestrekt land, overstraald door hemelsblauw. Veelkleurig is de schepping en veelkleurig zijn ook de mensen. Maar diezelfde veelkleurigheid verwijst ook naar de grote diversiteit van de Schriften.

En door al die kleuren heen valt het zonlicht, Gods licht, de ruimte binnen. De naam ‘De Hofstad’ is ontstaan door de gedachte aan een stad in combinatie met de straatnaam: Hofveld! En heel in de verte denken we ook even aan de stad, die woonplaats van God was toen de tempel van Israël daar nog stond: Jeruzalem.

*******

Jan Borkent: De Hofstad in Apeldoorn (PKN), 2003.

Jan Borkent was tot 2011 architect/directeur bij Het Architectenhuis in Apeldoorn. Na zijn pensioen in 2011 ging hij verder met een privéstudio voor Duurzame Architectuur (https://janborkent.nl/). Hij bouwde kerken in Apeldoorn, Hengelo, Hardenberg, Zutphen, Aalten en Zwolle. Er liggen nog niet uitgevoerde ontwerpen voor kerkgebouwen in Almere en Deventer. Hij was als adviseur betrokken bij de (her)inrichting van diverse kerkgebouwen.   

ArtWay beeldmeditatie 25 januari 2015