Quinn, Marc - BM - Grady van den Bosch

Marc Quinn: Mirage

Levensecht

door Grady van den Bosch

De Britse kunstenaar Marc Quinn (1964) maakt veel beelden die iets vastleggen van het nu. Tijdsbeelden. En naar eigen zeggen ‘werk waar je iets bij voelt, zodat het ook op de lange duur relevant blijft.’ Een deel van zijn werk wordt als controversieel beschouwd. Zoals een beeld van zijn hoofd, gemaakt van zijn eigen bloed (Self), en een beeld van de gehandicapte zwangere vrouw Alison Lapper, dat hij op een pilaar op Trafalger Square in Londen tentoonstelde te midden van de beelden van historische grootheden. Of zijn werk rond het thema ‘gender’. Het beeld Mirage kan hiertoe worden gerekend, omdat het een martelscène betreft. Gek genoeg sprak het werk me meteen aan en stootte het me niet af, ondanks dat ik het wel een heftig beeld vind, vooral door een associatie die ik – net als Marc Quinn – bij dit werk had en die ik verderop beschrijf.

Mirage (2009) is een bronzen verbeelding van een iconisch geworden nieuwsfoto. Hierop is een gevangene te zien in de beruchte Abu Grhaib gevangenis in Irak. Amerikaanse soldaten vernederden en martelden Irakeze gevangenen. Deze waren gevangengenomen tijdens de oorlog in Irak (vanaf 2003). De Amerikaanse president van die tijd, George Bush jr., zei dat deze uitwassen uitzonderingen waren, maar mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International spraken dit tegen. De foto is in korte tijd een iconisch beeld geworden. Een van de thema’s van het werk is dan ook, naast de wreedheid van de mens, ‘de digitale globalisering van beelden, waardoor bepaalde beelden snel significant of symbolisch kunnen worden.’ Ook gaf Quinn met dit werk weer ‘hoe door de snelle verspreiding van het nieuws door het internet dit nieuws democratiseert.’

Quinn, opgeleid als kunsthistoricus (Cambridge), zal geweten hebben van het begrip ‘simulacrum’ van de filosoof Jean Baudrillard. Hierbij stelt de filosoof dat we door het bombardement aan beelden dat we door de actuele media krijgen voorgeschoteld, loskomen van de realiteit achter deze beelden. Het raakt ons niet echt meer. Precies waar Quinn met Mirage op inspeelt. Door de verspreiding van de foto is het een beeld geworden dat los van de echte ervaring is komen te staan. Het is als het ware een luchtspiegeling (mirage) geworden. ‘Hij vecht hiermee vastgelegde concepten aan met betrekking tot het verschil tussen fictie en werkelijkheid.’ Met het in brons maken van dit beeld ‘tot alle onheilspellende details aan toe’ wilde Quinn het tweedimensionale beeld van de nieuwsfoto weer actueel maken. Geen fictie, maar weer werkelijkheid. Zodat het slachtoffer niet verdwijnt in een plat beeld, maar een eigen plek krijgt. Een foto doet je op een gegeven moment weinig meer, maar een driedimensionaal beeld confronteert je met een echt feit. ‘Het voelt levensecht.’

Ik kwam ook een afbeelding tegen met daarop schilderijen van Quinn van het beeld. Ook hier werkt het kunstwerk als een nieuwe ervaring t.o.v. de sleetse ervaring van de nieuwsfoto. Het is nu een unieke ervaring in het nu, door conservator Steven ten Thije van het van Abbe Museum ook wel ‘de onmiddellijke ervaring’ genoemd. Ik mocht bij hem hierover colleges volgen. Ten Thije verwees hierbij ook naar het werk van Gerhard Richter, die evenals Quinn nieuwsfoto’s als letterlijk onderwerp van een deel van zijn kunstwerken heeft.

Het beeld bevat vele verwijzingen. Om te beginnen verwijst het beeld in z’n algemeenheid naar verbeeldingen van onrecht en lijden in de kunstgeschiedenis. Meer specifiek is er de associatie met een gesluierde Christus. En door de houding van de afgebeelde met gespreide armen de associatie met een crucifix. In een online magazine: ‘elektroden in zijn handpalmen als de nagels in de handen van Jezus.’ Quinn geeft zelf aan dat hij geïnspireerd is door het crucifix van Francis Goya. Het beeld is in die zin tegelijkertijd ‘een beeld van vergeving’.

Voor mij werkt het ook andersom. Door het beeld van Quinn te vereenzelvigen met de lijdende en gekruisigde Christus komt ook dat iconische beeld los van het inmiddels bijna gewoon geworden aangezicht van deze gruwelijkheid. Het wordt weer een exclusief beeld van de lijdende mens. Waarbij herdacht mag worden dat Christus heeft geleden voor elk individueel mens. Des te meer is daar de ervaring dat het een daad is van grote en persoonlijke liefde. Door deze associatie sprak het beeld me meteen aan, doordat het in staat is om het offer van Christus op een nieuwe manier tot ons te brengen, zodat we het weer echt zien.

*******

Marc Quinn: Mirage, sculptuur, 2009, gepatineerd brons, 228h x 145b x 56d cm.

Marc Quinn behoort tot de Young British Artists (YBA), net als bijvoorbeeld Damien Hirst en Tracy Emin. In 1992 kreeg deze groep jonge kunstenaars deze naam aangemeten door schrijver Michael Corris.

Bronnen:
Website Marc Quinn: http://marcquinn.com/artworks/single/mirage; www.theguardian.com;
www.crackmagazine.net; Avro’s Kunstuur; Van den Braambussche: Denken over kunst.

Afb: Foto met schilderijen: door Ulrich Ghezzi, toegewezen aan Galerie Thaddaeus Ropac, Paris/Salzburg.

Grady van den Bosch is Master of Education in Arts. Ze werkt vanuit haar eigen bedrijf STUDIO GRADY Art & Arteducation als kunsteducator, freelance docent muziek en kunstenaar. Zij volgde de studie Schoolmuziek aan het Hilversums Conservatorium en de master Kunsteducatie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Een van haar studieprojecten betrof een literatuuronderzoek naar hoe protestantse kerken mensen in aanraking brengen met hedendaagse religieuze beeldende kunst. Ze is bestuurslid van de Stichting Platform Kerk & Kunst, lid van de werkgroep ArsProDeo en coördinator van het team Kunst in de Kerk van de Oosterlichtkerk in Huizen.  www.gradyvandenbosch.nl

ArtWay beeldmeditatie 29 oktober 2017